धुळे जिल्हाधिकारी भाग्यश्री विसपुते यांच्या पुढाकाराने मुलींसाठी स्व संरक्षण प्रशिक्षण मेळावा संपन्न

*“वीरांगणा”- धुळे जिल्हाधिकारी- तुमची संवेदनशीलता खरोखर अनुकरणीय…*

– मीरा खान, मुंबई.

उत्तर महाराष्ट्रातील धुळे जिल्ह्यात, सध्याच्या सामाजिक व बदलत्या परिप्रेक्ष्याच्या पार्श्वभूमीवर, मुलींच्या सुरक्षिततेचे भान ठेवत प्रशासनाने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे. हे पाऊल म्हणजे — तीन दिवसीय स्व-संरक्षण प्रशिक्षण शिबीर, ज्याचे आयोजन करण्यात आले होते. हा मेळावा फक्त एक शारीरिक प्रशिक्षण नव्हे; तर मुलींमध्ये आत्मविश्वास, जागरूकता, सुरक्षिततेची सजगता आणि स्वावलंबन निर्माण करण्याचा प्रयत्न होता.

“वीरांगणा” शिबिराचे स्वरूप व उद्दिष्ट अशी होती-
• या प्रशिक्षण वर्गाचे आयोजन State Reserve Police Force (SRPF) मैदानावर करण्यात आले, आणि हा तीन दिवस (दिवसांक — 27 ते 29 नोव्हेंबर 2025) चालला. 
• हा उपक्रम जिल्हाधिकारी कार्यालय व Zilla Parishad Dhule यांच्या संयुक्त विद्यमाने राबविण्यात आला. 
• प्रमुख उद्दिष्ट: मुलींना — केवळ मार्शल आर्ट किंवा शारीरिक तंत्र शिकवणे नव्हे, तर संकटाच्या वेळी स्वतःचे संरक्षण कसे करावे, धोका कसा ओळखावा, मानसिक व भावनिक धैर्य, सावधगिरी, जागरूकता आणि स्वावलंबन यांची भावना निर्माण करणे. 

*प्रशिक्षण पद्धती — केवळ शारीरिक नव्हे, सर्वांगीण*
• मुलींना स्व-संरक्षणाचे व्यावहारिक तंत्र दाखविले — म्हणजे धोक्याची लक्षणे ओळखणे, अचानक होणाऱ्या हल्ल्यांमध्ये सुटका, आणि त्वरित प्रतिसाद देण्याची पद्धत. 
• त्याच्या व्यतिरिक्त, आरोग्य व मानसिक तंदुरुस्ती सुनिश्चित करण्यासाठी योग, प्राणायाम, मड्रा योग, हास्य-योग अशा व्यायाम पद्धतींचे प्रशिक्षण देखील देण्यात आले. 
• फक्त प्रतिकार वेबसंस्था नव्हे; सार्वजनिक जागांमध्ये — रस्ते, बसस्थानकं, कॉलेज, मोकळ्या जागा — अशा विविध ठिकाणांवरील धोक्यांबद्दल सजग राहण्याचे मार्गदर्शन, ट्राफिक नियम, हेल्पलाइन क्रमांकांचा उल्लेख, ऑनलाइन सायबर सुरक्षिततेबाबत माहिती — हे सारेही या शिबिरात दिले गेले. 

*सहभाग आणि प्रशासनाचा दृष्टिकोन*
• या कार्यक्रमाला विविध शाळा व महाविद्यापीठातील विद्यार्थिनींमध्ये मोठा प्रतिसाद मिळाला; अंदाजे सुमारे १५,००० मुली या शिबिरात सहभागी झाल्याची माहिती आहे. 
• या उपक्रमासाठी विविध प्रशासकीय विभाग — पोलीस, शिक्षण, आपत्ती व्यवस्थापन, आरोग्य — यांनी सहकार्य केले; हे दाखवते की मुलींचा सुरक्षितपणा हा फक्त एक विभागीय जबाबदारी नसून सामाजिक बांधिलकी आहे, असा प्रशासनाचा दृष्टिकोन आहे. 
• शिबिराचं उद्घाटन व समारोपाशी संबंधित कार्यक्रमांमध्ये स्थानिक प्रशासनायकांच्या उपस्थितीने हे स्पष्ट केलं की — मुलींची सुरक्षितता व सक्षमीकरण यांना शासन व प्रशासन योग्य मान देते. 

*अपेक्षित परिणाम — तात्पुरते व दीर्घकालीन*

या प्रकारच्या उपक्रमांमुळे काही तात्काळ आणि दीर्घकालीन परिवर्तनाची शक्यता आहे:
• मुलींमध्ये — संकटाच्या वेळी तात्काळ निर्णय घेण्याची, सुरक्षिततेची अतूट भावना, आत्मविश्वास आणि जागरूकता वाढेल.
• सार्वजनिक जागांमध्ये, रस्त्यावर, वाहतुकीत, शाळा–कॉलेज परिसरात — मुलींच्या सुरक्षिततेसाठी सजगता वाढेल; स्थानिक समाजाची मानसिकता व वर्तन बदलण्यास मदत होईल.
• पालक, शिक्षक, स्थानिक नागरिक — यांच्यातही मुलींच्या सुरक्षिततेबद्दल संवेदनशीलता वाढेल; त्यामुळे सामाजिक जागृती निर्माण होईल.
• या शिबिरामुळे इतर तालुके, जिल्हे किंवा राज्यातील भागातही अशा सक्षमीकरण मोहिमांना प्रेरणा मिळू शकते.

*का हे पाऊल महत्त्वाचे — सामाजिक व मनोवैज्ञानिक दृष्टिकोनातून*

धुळे सारखा जिल्हा, जिथे सामाजिक-सांस्कृतिक पार्श्वभूमी, सुरक्षिततेच्या समस्यांचा भडिमा, आणि मुलींचा सामाजिक सहभाग यांचे मिश्रण असते, अशा ठिकाणी मुलींच्या सुरक्षिततेसाठी आणि सक्षमीकरणासाठी अशी मुहीम फार गरजेची आहे. हे केवळ गुन्हे, कायदा किंवा प्रशासनाचं काम नसून — सामाजिक बदल घडविण्याचा प्रयत्न आहे.

मुलींना त्यांच्या हक्कांची जाणीव देणं, सुरक्षिततेची जबाबदारी त्यांच्या स्वतःवर ठेवणं, आणि त्यांना धैर्य, स्वावलंबन, आत्मविश्वास देणं — हे पाऊल म्हणजे स्त्री-सक्षमीकरणाचे प्रत्यक्ष प्रतिबिंब.

जेव्हा प्रशासन, स्थानिक अधिकारी, समाज आणि युवक — सर्वांनी एकत्रित होऊन काम केलं, तेव्हा ‘केवळ सुरक्षा’ नव्हे; आत्मसन्मान, स्वावलंबन, सामाजिक समानता यांसारखी मूल्ये रुजू होतात.

*पुढील वाटचाल — काय अपेक्षित असावे*
1. अशा स्व-संरक्षण व सक्षमीकरण शिबिरांना नियमितपणे, किमान वार्षिक/अर्धवार्षिक स्वरुपात आयोजित करावं — ज्यामुळे आत्मविश्वास व सजगता कायम राहील.
2. शिक्षक, पालक, स्थानिक समाज — हे सर्व सदस्य सहभागी होऊन मुलींच्या सुरक्षिततेबद्दल जागरूकता निर्माण करावी.
3. सार्वजनिक जागांमध्ये — बस स्थानके, रस्ते, वीज स्तंभ, कॉलेज परिसर — यांसारख्या ठिकाणी सुरक्षेसाठी योग्य पाऊले (प्रकाश व्यवस्था, सीसीटीव्ही, हेल्पलाइन माहिती) घ्यावी.
4. मुलींना फक्त शारीरिक तंत्र नव्हे; कायदे, महिलांबद्दलचे हक्क, सामाजिक जबाबदारी, सुरक्षिततेचे नियम — अशा व्यापक शिक्षणाचा भाग या कार्यक्रमात असावा.
5. राज्यभर, ग्रामीण तसेच जाणत्या भागात अशा मोहिमांचा विस्तार व्हावा; कारण सुरक्षिततेसाठी जागरूकता आणि सक्षमीकरण हा प्रत्येक भागाचा प्रश्न आहे.

धुळेचा “वीरांगणा स्व-संरक्षण प्रशिक्षण मेळावा” हा एक साधा कार्यक्रम नव्हे; तो मुलींच्या सुरक्षिततेकडे, स्वावलंबनाकडे, आत्मविश्वासाकडे आणि सामाजिक बदलाकडे उचललेलं पाऊल आहे. अशा पावलांनीच आपला समाज सुरक्षित, जागरूक आणि प्रगत बनतो.
– महत्वाचे म्हणजे- मुलींना संविधान- प्रस्तावना – लोकशाही- अधिकार – कर्तव्य- समानता – सर्वामावेशकता- या मूल्यांची ओळख झाली.

या प्रकारच्या उपक्रमांनी — फक्त काळजी किंवा भयंकर घटनांनंतरच नव्हे; काळजात जागरूकता, सजगता आणि जबाबदारी निर्माण होणे हे समाज सुधारण्याचं खरे पाऊल आहे.

धुळे जिल्हाधिकारी भाग्यश्री विसपुते यांच्या संकल्पनेला सलाम आणि आपली संवेदनशीलता देशातल्या सर्व प्रशासनाला लाभो- या सदिच्छा.